Η ιθαγένεια στην Ελλάδα

Η Μεταπολίτευση βρήκε την νεότευκτη Γ΄ Ελληνική Δημοκρατία με δυσβάστακτα κληρονομημένα βάρη και αγκυλώσεις σε πολλούς τομείς. Μεταξύ των πλέον κομβικών ήταν αυτός της ιθαγένειας. Η ιδιότητα του πολίτη στην χώρα μας υπήρξε επί πολλές δεκαετίες πεδίο αμφισβήτησης και κρατικής καταστολής. Οι συνέπειες του Εμφυλίου πολέμου, ιδίως το «παρασύνταγμα», αλλοίωσαν τον θεσμό και τον μετέτρεψαν, από πυλώνα εγγυήσεων, σε αυταρχικό κόμβο ελέγχου των αντιφρονούντων. Η νεαρή δημοκρατία με αργά βήματα άρχισε να αποκαθιστά την θεσμική τάξη και κυρίως να περιλαμβάνει όλο και περισσότερες αποκλεισμένες πληθυσμιακές ομάδες στο πολιτικό σώμα: πρώτα τους «στερηθέντες ένεκα αντεθνικής δράσεως», ακολούθως τους περιθωριοποιημένους Ρομά, μετά τους πολιτικούς πρόσφυγες του Εμφυλίου, στη συνέχεια τους ομογενείς από τις «ανατολικές» χώρες. Η παγκοσμιοποίηση επέφερε άνοιγμα της χώρας σε εισερχόμενες μεταναστευτικές ροές και έθεσε την κοινωνία, τις πολιτικές δυνάμεις και την πολιτεία αντιμέτωπη με το δίλημμα της ένταξης στο πολιτικό σώμα προσώπων που δεν ήσαν εθνικά Έλληνες. Και πάλι με αργά βήματα και παλινδρομήσεις αρχίσαμε να συζητούμε και να θεσμοθετούμε. Ποιος «δικαιούται» να είναι Έλληνας πολίτης; Έλληνας γεννιέσαι ή γίνεσαι; Όλη αυτή την πολυκύμαντη πορεία της ελληνικής ιθαγένειας από την Μεταπολίτευση έως σήμερα καταγράφει και σχολιάζει η ανά χείρας μελέτη, επιδιώκοντας να την φωτίσει και να συμβάλει στην ήδη ανοικτή συζήτηση, που αφορά στο μέλλον και την ποιότητα της Δημοκρατίας μας.