Θεολογία και νεωτερικότητα

Η συνάντηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας και θεολογίας με τη Νεωτερικότητα υπήρξε ασύμμετρη. Ενόσω η ευρωπαϊκή Δύση έζησε αλληλοδιαδοχικά ριζικές αλλαγές στην ιστορία και στον πολιτισμό της από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα, η ελληνόφωνη Ορθοδοξία υπό το καθεστώς της Τουρκοκρατίας συνέχισε να ζει στο στατικό και αδρανές πλαίσιο της προνεωτερικότητας. Η Ορθοδοξία και το ρεύμα του ελληνικού Διαφωτισμού δεν μπόρεσαν να διαλεχθούν αμοιβαία. Επρόκειτο για δύο εντελώς διαφορετικούς κόσμους με διαφορετικά κριτήρια, αξίες, προϋποθέσεις και στοχεύσεις. Το ιδεολογικό πλαίσιο του Διαφωτισμού και η έκρηξη των επιστημονικών γνώσεων ερχόταν από την Ευρώπη και συναντούσε μια υπόδουλη και περίκλειστη προνεωτερική κοινωνία, η οποία εξέφραζε είτε την άκριτη αποδοχή των νέων πολιτισμικών κατακτήσεων είτε την αμηχανία και τον φόβο είτε την απόρριψή τους. Θα μπορούσε, άραγε, να είχε αποφευχθεί η σύγκρουση αυτή, εάν υπήρχε τρόπος ώσμωσης, διαλόγου και αλληλεπίδρασης μεταξύ των διαφόρων πνευματικών τάσεων και ιδεολογικών κατευθύνσεων του Νέου Ελληνισμού; Οι μελέτες και τα δοκίμια που απαρτίζουν τον παρόν έργο επιχειρούν κατά βάση έναν γόνιμο και δημιουργικό διάλογο της Ορθόδοξης θεολογίας με τη Νεωτερικότητα και τον σύγχρονο κόσμο και πολιτισμό.