Περί λέξεως. Ῥητορική Γ

Petri Victorii, Declarationes in Aristotelis Rhetorices librum tertium (=Eξηγήσεις στο τρίτο βιβλίο της Ῥητορικῆς του Αριστοτέλη). O φλωρεντινός ουμανιστής Petrus Victorius (Pietro Vettori, 1499-1585) δίδαξε αρχαία ελληνικά και λατινικά σε πανεπιστημιακό επίπεδο (ως lettore pubblico nello Studio Fiorentino, 1538-1583) στη γενέθλια πόλη. Θεωρείται ο πρώτος χρονολογικά έγκυρος υπομνηματιστής της Ῥητορικῆς του Αριστοτέλη στη νεότερη εποχή (1548, και β΄ έκδ. 1579), με λατινική μετάφραση του αρχαίου κειμένου. Στο Περὶ ἑρμηνείας ο Αριστοτέλης πραγματεύεται τον αποφαντικό λόγο και τις τροπικότητές του (α΄ έκδ. Σμίλη 2012), ενώ στο Περὶ λέξεως (το τρίτο βιβλίο της Ῥητορικῆς) την εκφορά του λόγου εκείνου τον οποίο ο φιλόσοφος στο Περὶ ἑρμηνείας αποκαλεί «ευχή». Είναι ο χωρίς ορισμένη αληθοτιμή λόγος της ρητορείας και της ποίησης. Την αλήθεια «αντικαθιστά» στο Περὶ λέξεως (Ῥητ. Γ) ο μηχανισμός αποδοχής της ενέργειας του λόγου, ο ενεργός λόγος, κοινό γνώρισμα μεταξύ ρητορικού και ποιητικού λόγου. Τα όρια ποίησης και ρητορείας είναι θέμα διαρκώς συζητούμενο στο Περὶ λέξεως (Ῥητ. Γ), ιδίως εκεί όπου γίνεται εκτενώς λόγος για τη λειτουργία της μεταφοράς. Την πρόθεση των δύο επιμελητών της έκδοσης μπορεί κανείς να υποθέσει ότι αποτυπώνει ο Μ. Φουκώ (L ordre du discours, 1971) με την παρατήρηση ότι το (ερμηνευτικό) υπόμνημα γράφεται για να φανερώνει σε κάθε αναγνώστη αυτό που είναι κρυμμένο στο πρωτογενές κείμενο. Ο λόγος του υπομνήματος ενεργεί για να δείχνει μια νέα πορεία επανόδου στον πρωτογενή ενεργό λόγο του αριστοτελικού κειμένου. Mε το Νεοελληνικό κείμενο και τις Ερμηνευτικές σημειώσεις για το Περὶ λέξεως (Ῥητ. Γ) δίνεται στον σύγχρονο αναγνώστη η δυνατότητα να εμβαθύνει και να αντιμετωπίσει κριτικά το ζήτημα των ορίων της εκφραστικής λειτουργίας στον ρητορικό λόγο.